2020 Konkurs o stypendium doktoranckie im. Adama Kerstena

Laureatka: Anna Jakimowicz

Anna Jakimowicz – doktorantka w Katedrze XVI–XIX w. i Europy Wschodniej w Instytucie Historii UMCS. Autorka artykułów naukowych publikowanych na łamach m.in. „Folia Historica Cracoviensia”, „Meritum” czy „Rocznika Lubelskiego”, uczestniczka ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji naukowych. Przewodnicząca Sekcji Historycznej Koła Naukowego Doktorantów WH UMCS, członkini oddziału lubelskiego Towarzystwa Historiograficznego.
Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii społecznej, szczególnie aktywności mieszkańców ośrodków miejskich na terenie Królestwa Polskiego w XIX i na początku XX w. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą życiu codziennemu mieszkańców Lublina w okresie I wojny światowej pod kierunkiem prof. Małgorzaty Nossowskiej.
Otrzymała stypendium doktorskie im. Adama Kerstena w roku akademickim 2020/2021.

Rozprawa doktorska przygotowywana przez Annę Jakimowicz

Wojenna rzeczywistość. Lublin w czasie I wojny światowej

Przedmiotem mojej rozprawy doktorskiej jest życie codzienne mieszkańców Lublina w latach 1914–1918. Większość prac chronologicznie koncentrujących się na okresie I wojny światowej w zakresie tematycznym mieści się w nurcie historii politycznej lub wojskowej. Wobec luki badawczej istniejącej w ramach paradygmatu historii społecznej, szczególnie w kontekście wpływu Wielkiej Wojny na życie mieszkańców polskich miast, przedmiot moich zainteresowań skonceptualizowałam na „teatrze życia codziennego” jednostek funkcjonujących na obszarze Lublina. W związku z tym przyjęta optyka zakłada z jednej strony analizę aktywności lublinian w sferze społecznej, kulturalnej czy oświatowej, z drugiej – podjęcie badań nad przestrzenią miejską, w której egzystowali.
Opuszczenie Lublina przez Rosjan w połowie 1915 r., a następnie przejęcie władzy przez armię austro-węgierską stało się przyczyną daleko idących zmian w warunkach życia codziennego jego mieszkańców. Nowa sytuacja prawno-administracyjna zapoczątkowała również okres przeobrażeń w zabudowie miasta zarówno w kontekście materialnym, jak i funkcjonalnym. W związku z powyższym celem mojej pracy jest skonstruowanie narracji wyjaśniającej, w jaki sposób okres wojny wpłynął na warunki egzystencjalne ludności, jakie były potrzeby „przeciętnych” mieszkańców miasta oraz jak w praktyce je zaspokajano.
Patrzenie na życie codzienne ludności cywilnej w okresie wojny implikuje zainteresowanie kwestiami dotyczącymi kierunków działań administracyjnych podejmowanych ze strony okupantów. Spośród restrykcji narzucanych przez władze austro-węgierskie za najbardziej dotkliwe należy uznać kontrybucje, rekwizycje, konfiskaty żywności oraz wprowadzenie pracy przymusowej. Koncepcja projektu zakłada znalezienie odpowiedzi na pytanie o metody, za pomocą których mieszkańcy Lublina próbowali rozwiązywać nowe, obiektywne trudności. Za istotny problem badawczy uważam kwestię postaw analizowanej społeczności wobec zaistniałej sytuacji wojennej, a co za tym idzie również sposobów reagowania na dynamiczne zmiany o charakterze politycznym. Stąd też szczególnie ważne będzie dokonanie analizy relacji pomiędzy władzą okupacyjną a lubelską ludnością cywilną.
Kluczowym elementem pracy jest ukazanie miasta jako stolicy Generalnego Gubernatorstwa Wojskowego (od 1 października 1915 r.), a tym samym znaczącego ośrodka administracyjnego i wojskowego. Nie bez powodu Lublin zaczęto nazywać „małym Wiedniem” – obecność oficerów i urzędników austriackich (często sprowadzających swoje rodziny) przyczyniła się do ożywienia życia kulturalnego i rozrywkowego. Pozytywnym aspektem działalności władzy okupacyjnej była też reorganizacja systemu oświatowego oraz sądownictwa, co miało istotne znaczenie przy odbudowie państwa polskiego po 1918 r.
Podstawę źródłową moich badań stanowią materiały archiwalne, prasowe, pamiętnikarskie oraz fotograficzne.