Stypendystka Fundacji 2014-2015

19 listopada 2015 r. Rada Naukowa Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk na podstawie rozprawy doktorskiej „Problemy wsi w Polsce w latach 1956—1980 w świetle listów do władz centralnych” nadała Annie Marii Adamus stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii.

Pani Doktor serdecznie gratulujemy!

Rozprawa doktorska: Problemy wsi w Polsce w latach 19561980 w świetle listów do władz centralnych

Streszczenie

Głównym celem badawczym rozprawy doktorskiej jest ustalenie, jakie problemy polskiej wsi pojawiały się w listach kierowanych do władz centralnych PRL (KC PZPR, Komitetu do spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”, Urzędu Rady Ministrów, Kancelarii Rady Państwa) w latach 1956—1980.

Badania prowadzone na potrzeby pracy koncentrowały się także na kilku celach szczegółowych.

Jednym z nich jest próba odpowiedzi na pytanie, czy na podstawie zachowanych materiałów epistolograficznych można wyróżnić problemy wspólne, pojawiające się w listach na temat wsi i rolnictwa w latach 1956—1970, czyli w czasie rządów Władysława Gomułki, oraz w latach 1970—1980, w dekadzie gdy pierwszym sekretarzem KC PZPR był Edward Gierek.

Następnym szczegółowym celem jest ustalenie, dlaczego Polacy pisali listy „do Warszawy”, jaki był przedmiot ich problemów i trosk, jak znaczna była skala zjawiska pisania do władz i czy miała swoją dynamikę. Na podstawie analizy chłopskich dokumentów osobistych spróbowałam poszukać odpowiedzi na pytanie, jakie stosowali strategie przystosowawcze do uwarunkowań realnego socjalizmu.

Starałam się także przedstawić możliwości, jakie przynosi wykorzystanie listów jako źródła historycznego w badaniach dotyczących Polski Ludowej.

Z przeprowadzonej kwerendy wynika, że w korespondencji poruszano niemal wszystkie problemy polityczne, społeczne, gospodarcze ówczesnej Polski. Mieszkańcy wsi byli świadkami historycznych wydarzeń, wielkich i małych, które niewątpliwie kształtowały obraz ich rzeczywistości. Listy dokumentują osobiste przeżycia i poglądy autorów, dając świadectwo fragmentom życia wiejskiego. Korespondenci, przedstawiając własne troski, zamieszczali także informacje o mieszkańcach danej społeczności, środowisku, przyrodzie. Pisano o sprawach, które uznano za ważne; o problemach dnia codziennego, troskach, niepokojach i nadziejach, dużo rzadziej o doznanych radościach i przyjemnościach. Normalnie tocząca się rzeczywistość nie pojawiała się jako temat listów.

Dokonana analiza skupia się na problemach poruszanych najczęściej, w dłuższym okresie — tych, które można traktować jako powszechnie występujący element wiejskiej codzienności. Należały do nich: polityka państwa wobec rolnictwa nieuspołecznionego, aprowizacja i zaopatrzenie wsi, źle funkcjonujące mechanizmy władzy i administracji na poziomie lokalnym, powszechne pijaństwo oraz problem starzejącego się społeczeństwa wiejskiego.

Streszczenie rozprawy doktorskiej dr Anny Marii Adamus „Problemy wsi w Polsce w latach 1956—1980 w świetle listów do władz centralnych” napisanej pod kierunkiem prof. dra hab. Dariusza Jarosza, obronionej w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk 7 października 2015 r.