2019 Konkurs o stypendium doktoranckie im. Krystyny Kersten

Laureat: Milena Bykowska-Witowska

Milena Bykowska-Witowska (ur. 1987 r.) w 2011 r. ukończyła studia historyczne na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim, jest także absolwentką pedagogiki ww. uczelni. Studia w Instytucie Historii im. Tadeusza Monteuffla PAN rozpoczęła w 2014 r. Uczestniczy w pracach Zakładu Badań nad Dziejami Polski po 1945 r., w której pod kierunkiem prof. dr. hab. Tadeusza Wolszy przygotowuje dysertację doktorską pt. „Badania historyczne w procesie identyfikacji skazanych na karę śmierci przez wojskowe sądy rejonowe i rozstrzelanych w Polsce w latach 1944—1956”.

Po zakończeniu studiów magisterskich rozpoczęła współpracę z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w Szczecinie, gdzie były prowadzone badania identyfikacyjne szczątków podjętych m.in. z Kwatery „Ł” Cmentarza Wojskowego przy ul. Powązkowskiej w Warszawie i Aresztu Śledczego w Białymstoku. Równoległe w latach 2012—2015 aktywnie uczestniczyła w podejmowania szczątków w ww. miejscach. Jest członkiem międzynarodowego zespołu Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów zajmującej się identyfikacją osobniczą ofiar zaginionych i zamordowanych w latach 1918—1989.

Jej zainteresowania badawcze dotyczą dziejów najnowszych Polski, w tym II konspiracji niepodległościowej i losów jej żołnierzy w komunistycznej Polsce, antykomunistycznej działalności młodzieżowej w Polsce do 1956 r., a także losów Polaków zesłanych do Związku Sowieckiego po 1944 r. Jest autorką lub współautorką artykułów naukowych publikowanych w renomowanych międzynarodowych czasopismach naukowych, takich jak „Forensic Science International” i „Journal Forensic Science”. Brała również udział w kilku konferencjach międzynarodowych, m.in. „Zwycięzcy i zwyciężeni — więźniowie obozów sowieckich” (Łódź, 8—9 listopada 2017 r.), „Conference on Forensic and Anthropologic Genetics and Mayo Clinic Lectures in Individualized Medicine” (Dubrownik, 19—24 czerwca 2017 r.).

Laureatka stypendium im. Ryszarda Kiersnowskiego nadawanego najlepszym doktorantom IH PAN. W roku akademickim 2019—2020 uzyskała stypendium im. Krystyny Kersten.

Rozprawa doktorska przygotowywana przez Milenę Bykowską-Witowską

Badania historyczne w procesie identyfikacji skazanych na karę śmierci przez wojskowe sądy rejonowe i rozstrzelanych w Polsce w latach 1944-1956

Celem projektu badawczego jest prezentacjaroli badań historycznych w procesie przywracania tożsamości anonimowym szczątkom więźniów politycznych lat 1944—1956 na wybranych przykładach (tj. kwatera „Ł” Cmentarza Wojskowego przy ul. Powązkowskiej w Warszawie czy Areszt Śledczy w Białymstoku). Zostaną w nim opisane wszystkie etapy ustalania tożsamości ofiar, ze szczególnym uwzględnieniem roli historyka sygnalizującego problem badawczy. Intencją projektu jest wykazanie, że dogłębna analiza materiałów źródłowych pozwala nie tylko na przyśpieszenie całego procesu, lecz także zupełne potwierdzenie ustaleń historyka przez metody zaczerpnięte z innych nauk, zwłaszcza genetyki ostatecznie weryfikującej tożsamość.

Intencjonalność działań funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji polegających zarówno na ukryciu ciał, jak i pozbawieniu ich wszelkich elementów umożliwiających określenie tożsamości za pomocą elementów kultury materialnej (rzeczy osobiste, elementy umundurowania, znaki tożsamości lub dokumentacja z odwzorowanymi pochówkami) wykluczyła ich identyfikację za pomocą metod przedgenetycznych, przez co najważniejszą rolę odgrywają badania porównawcze DNA. Opracowywany projekt prezentuje i podkreśla znaczenie badań historycznych przy poszanowaniu innych nauk.

Szczególne miejsce w projekcie zajmuje krytyczna analiza materiałów źródłowych, pozwalająca ocenić przydatność dostępnych w różnych archiwach na terenie kraju grup źródeł (zwłaszcza dokumentów, relacji świadków) w określaniu pól grobowych więźniów politycznych okresu powojennego w Polsce, a następnie w procesie identyfikacji ofiar na etapie badań laboratoryjnych.

Wręczenie dyplomu

Sprawozdanie z wykorzystania stypendium, 20.02.2020