Stypendystka Fundacji 2016–2017
23 czerwca 2021 r. w Instytucie Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie dr Iwona Górnicka obroniła pracę doktorską pt. „Pisma polityczne z lat 1669–1673 jako element walki stronnictwa królewskiego z opozycyjną propagandą malkontentów”. Promotorem pracy był dr hab. Leszek Wierzbicki, prof. UMCS, a recenzentami dr hab. Aleksandra Skrzypietz, prof. UŚ, oraz dr hab. Jarosław Stolnicki, prof. UJ.
Pani Doktor serdecznie gratulujemy!
Rozprawa doktorska: Pisma polityczne z lat 1669–1673 jako element walki stronnictwa królewskiego z opozycyjną propagandą malkontentów
Streszczenie
Przedmiot rozważań w pracy stanowi analiza pism politycznych ukazujących się w latach 1669–1673 pod kątem walki ówczesnych ugrupowań politycznych – stronników króla Michała i opozycji w osobach malkontentów. Niespełna pięcioletni okres rządów monarchy obfitował w wiele ważnych wydarzeń politycznych, które w znaczący sposób wpłynęły na dalsze losy Rzeczypospolitej.
Omówione w pracy pisma powstawały w trakcie toczonej wówczas zażartej walki politycznej. Ich treść nawiązywała do różnego rodzaju wydarzeń zachodzących w kraju oraz za granicą, stanowiąc do nich niejako komentarz. Za pośrednictwem tychże pism oba ugrupowania starały się w odpowiedni sposób wpłynąć na opinię szlachecką i tym samym osiągnąć zamierzony cel. Twórcy tej publicystyki atakowali swych przeciwników i podejmowali próby zdyskredytowania ich w opinii szlachty, a także pragnęli podważyć słuszność wysuwanych przez nich argumentów. Jednym z celów, które przyświecały obu ugrupowaniom, było ukazanie siebie jako obrońców praw Rzeczypospolitej i szlacheckich wolności Służyły one także do zjednywania sobie nowych sprzymierzeńców w toczącym się sporze.
Praca składa się z trzech rozdziałów w układzie chronologicznym.
Rozdział pierwszy został poświęcony ukazaniu najważniejszych zagadnień związanych z genezą i abdykacją Jana Kazimierza. Narracja rozpoczyna się od roku 1661, czyli od momentu podjęcia przez dwór królewski prób wprowadzenia elekcji vivente rege. Kluczowe znaczenie miało też ukazanie procesu powstawania stronnictw politycznych w okresie bezkrólewia z lat 1668–1669.
Rozdział drugi koncentruje się na analizie pism politycznych, które powstały i były rozpowszechniane w Rzeczypospolitej w latach 1669–1671. Kwestią poruszoną w dalszej części rozdziału jest próba postawienia przed sądem dwóch czołowych malkontentów – Krzysztofa Grzymułtowskiego i Jana Andrzeja Morsztyna.
Rozdział trzeci opisuje wydarzenia z lat 1672–1673 oraz rolę, jaką odegrały w nich powstałe wówczas pisma polityczne. Przybliża też działania podejmowane przez obydwa ugrupowania w trakcie obu zerwanych sejmów z 1672 r., a także ukazuje walkę propagandową toczoną podczas konfederacji gołabskiej. Omawia również publicystykę polityczną z początku 1673 roku, gdy były prowadzone rozmowy pojednawcze pomiędzy malkontentami a stronnikami króla.