2013 Konkurs o stypendium doktoranckie im. Krystyny Kersten

Laureat: Jan Olaszek

Jan Olaszek (ur. w 1985 r.) jest pracownikiem Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, doktorantem w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk i członkiem zarządu Stowarzyszenia „Archiwum Solidarności”. W 2008 r. ukończył studia w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się przede wszystkim badaniem historii opozycji demokratycznej w PRL, „Solidarności” i drugiego obiegu wydawniczego. Jest autorem monografii „Nieliczni ekstremiści”. Podziemna „Solidarność” w propagandzie stanu wojennego (2010), tomów źródłowych: Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ „Solidarność”. Posiedzenie 10—12 sierpnia 1981 (2010) i Dokumenty władz NSZZ „Solidarność” 1981—1989 (2010), współautorem książki „Solidarność” Rolników 1980—1989 (z Andrzejem W. Kaczorowskim i Tomaszem Kozłowskim, 2010) oraz współredaktorem pierwszego tomu serii Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku (wraz z Tomaszem Kozłowskim, 2011). Od 2012 r. należy do Rady Redakcyjnej popularnonaukowego miesięcznika IPN „Pamięć.pl”.
W Instytucie Historii PAN przygotowuje pracę doktorską na temat funkcjonowania głównych pism informacyjnych podziemnej „Solidarności” w Warszawie w latach 1981—1989. W 2012 r. stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w ramach programu „Start”.
Otrzymał stypendium im. Krystyny Kersten na rok akademicki 2013/2014.

Rozprawa doktorska przygotowywana przez Jana Olaszka

Funkcjonowanie głównych pism informacyjnych podziemnej „Solidarności” w Warszawie w latach 1981—1989.

Głównym celem pracy jest opisanie roli, jaką prasa drugiego obiegu odgrywała w ruchu podziemnej „Solidarności”. Rozprawie nadałem charakter zbiorowej monografii siedmiu pism informacyjnych wydawanych w Warszawie, które miały wysokie nakłady i ponadregionalne znaczenie. Były to: „CDN — Głos Wolnego Robotnika”, „KOS”, „Przegląd Wiadomości Agencyjnych”, „Tygodnik Mazowsze”, „Tygodnik Wojenny”, „Wiadomości”, „Wola”.

W pracy opisuję mechanizmy funkcjonowania podziemnych zespołów redakcyjnych oraz struktur zajmujących się ich drukiem i kolportażem. Pisząc o treści drugoobiegowych pism, staram się na nie spojrzeć nie tylko przez pryzmat debat publicystycznych toczących się na ich łamach, lecz opisać politykę informacyjną czy sposób redagowania tych pism, by uchwycić specyfikę podziemnego dziennikarstwa. W pracy zajmuję się też finansami podziemnych redakcji, ich recepcją społeczną i polityką władz PRL wobec środowisk je wydających (obejmującą m.in. działania propagandowe i działania SB). Jednocześnie zastanawiam się nad strategiami obronnymi konspiratorów. Uwzględniam również społeczne i kulturowe konteksty funkcjonowania środowisk wydających podziemną prasę, opisując je z perspektywy sieci społecznych i patrząc na styl życia należących do nich osób. W pracy zarysowuję profil społeczny poszczególnych grup redaktorów, drukarzy i kolporterów warszawskiej prasy podziemnej, analizując znaczenie takich czynników, jak praca, wykształcenie, płeć czy przynależność pokoleniowa. W swoich badaniach korzystam ze zróżnicowanej bazy źródłowej, na którą składają się: podziemne pisma, dokumenty tworzone przez samych konspiratorów, akta Służby Bezpieczeństwa oraz relacje uczestników wydarzeń.

Sprawozdanie z wykorzystania stypendium, 01.05.2014

Zobacz takze: Nagroda drugiej edycji Stypendium im. Krystyny Kersten, Aktualności i Wydarzenia PAN