Laureat: Tomasz Leszkowicz

Tomasz Leszkowicz (ur. 1988) — absolwent Instytutu Historycznego (magisterium 2012 r.) i Instytutu Dziennikarstwa (magisterium 2013 r.) Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie doktorant w Zakładzie Badań nad Dziejami Polski po 1945 roku Instytutu Historii PAN, gdzie pod kierunkiem dr. hab. prof. IH PAN
Krzysztofa Kosińskiego przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą Ludowemu Wojsku Polskiemu jako instytucji polityki pamięci historycznej w latach 1956-1981.

Uczestnik V Letniej Szkoły Historii Najnowszej (2011) oraz II (2013) i IV (2015) Zimowej Szkoły Historii Najnowszej Instytutu Pamięci Narodowej. Publikował m.in. w „Dziejach Najnowszych”, „Polsce 1944/1945—1989” oraz „Niepodległości i Pamięci”. Popularyzator historii, wieloletni członek redakcji portalu historycznego http://histmag.org, od grudnia 2014 roku jego redaktor naczelny.

Naukowo interesuje się tematyką pamięci zbiorowej i polityki historycznej, dziejami PRL, wojskiem jako instytucją społeczno-polityczną oraz funkcjonowaniem propagandy.

Otrzymał stypendium im. Krystyny Kersten na rok akademicki 2016/2017.

Rozprawa doktorska przygotowywana przez Tomasza Leszkowicza

Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej 1956-1981

Wojsko w swojej działalności wychowawczej tradycyjnie przywiązuje dużą wagę do historii. W systemie komunistycznym, który do celów formowania „nowego człowieka” używał również zmanipulowanej wizji przeszłości, armia w sposób szczególny brała udział w politycznie warunkowanym procesie oficjalnego mówienia o historii — jako ważna instytucja państwowa, podpora rządów PZPR, a także struktura, przez którą przechodziła większość mężczyzn w wieku poborowym.
Celem mojej pracy doktorskiej jest pokazanie, jak formułowano wojskowy przekaz o przeszłości, w jaki sposób aplikowano go w wojsku i środowisku cywilnym oraz na jakich wątkach opierał się kanon historyczny tej specyficznej, wojskowo-komunistycznej narracji (a także co było z niego wykluczone). W naturalny sposób rodzi to też pytanie o skuteczność tego typu działalności indoktrynacyjnej. Co istotne, swoje ustalenia chcę osadzić w kontekście całościowej polityki pamięci historycznej prowadzonej przez polskich komunistów. W podstawowym wymiarze będzie to więc praca o jednym z odcinków kształtowania pamięci zbiorowej Polaków w okresie PRL, jednocześnie zaś mam nadzieję pokazać w niej mechanizmy działania propagandy w tym systemie, a także samą historię LWP (zwłaszcza w wymiarze społeczno-politycznym), która nie cieszyła się dotychczas dużym zainteresowaniem badaczy. Cezury 1956—1981 uwzględniają dwa istotne momenty w historii PRL, procesie kształtowania pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego oraz historii LWP — Październik 1956 oraz kryzys lat 1980—1981, rozpoczęty strajkami sierpniowymi, a zakończony wprowadzeniem stanu wojennego.

Do zbadania tak zarysowanego tematu wykorzystuję przede wszystkim źródła proweniencji wojskowej: archiwalia (w tym z Archiwum Ministerstwa Obrony Narodowej w Modlinie), materiały zgromadzone w salach tradycji jednostek wojskowych, zbiory Centralnej Biblioteki Wojskowej oraz prasę, książki i wydawnictwa wojskowe. Ich uzupełnieniem są źródła cywilne, przede wszystkim archiwalia partyjne i państwowe, zgromadzone w Archiwum Akt Nowych w Warszawie. W miarę możliwości w swojej pracy odwołuję się też do relacji osób związanych z wojskową polityką pamięci historycznej.

Sprawozdanie z wykorzystania stypendium, 25.05.2017